The conquered people were free to worship their own deities in the satrapies."

Ahura-Mazda, the God of Gods

دبيــــره ايرانی

اگر شما هم از جمله کسانی هستيد که گمان میکنيد دبيره (خط) ايرانی از سوی عرب ها تحميل شده است اين نوشته را بخوانيد.

اينگونه نيست الفبای نبطی يا کوفی (عربی) تيل يا «نقطه) نداشته و تا اندازه ای هم از نوشته های «اوستایی» الگو برداری شده بود. زيرا نياکان ما در نوشتن اوستا و دبيره پهلوی از «تيل» يا نقطه بهره میگرفتند.

خط پهلوی یا دبیره پهلوی یا دبیره پارسی میانه نام یک دستهٔ کلی از خط‌هایی است که برای نوشتن زبان (های) پارسی میانه و پهلوی اشکانی (پارتی) به صورت کتیبه‌ای یا کتابی به کار میرفته‌اند. این دبيره ها از خط مانوی جدا هستند. تمام این دبيره ها ریشه در خط آرامی دارند و مانند آرامی از راست به چپ نوشته میشده‌اند.

اردشیر بابکان یا اَرتَخشِر پاپکان در پهلوی میانه (artaxšēr pāpakan) بنانگذار دودمان ساسانی است.

پس از شکست اردوان پنجم واپسین پادشاه اشکانی و براندازی دودمان اشکانیان به دست اردشیر پاپکان، دبیره های تازه ای به روی کار آمدند. دردوران ساسانی ۷ دبیره بکار میرفته که هر کدام برای کاربرد ویژه ای بوده است.

از آن هفت دبیره تنها سه دبیره به نام های «هام (آم) دبیره»، «گشته دبیره» و «دین دبیره» به دست ما رسیده است. هام دبیره یا آم دبیره، دبیره همگانی و میان همگان رواگ (رواج) داشته است. آن را برای نوشتن پیمان ها و نسک ها به کار میبرده اند. گشته دبیره برای سنگ نوشته ها و دین دبیره برای نگارش اوستا به کار گرفته شده بوده اند. آنچه که میخواهیم در این نوشته به شما یاد دهیم، هام دبیره است.

واک يا وات های(حرف) هام دبیره از همانند فارسی امروزی، از راست به چپ و به گونه پیوسته چسبیده به هم نوشته میشده اند. دین دبیره دارای ۴۴ نشانه است که هم اکنون همه گیر ترین دبیره در جهان است. دین دبیره واک های ع و ض و دیگر وات هایی که در زبان های ایرانی نبوده است را ندارد ولی از دید واک های آوا دار در جهان همتایی ندارد.

الفبای هام (آم) دبیره

در دبیره پارسی امروزی، ۱۵ نشانه هست که با افزودن سرکش و نقطه، ۲۴ واک را نشان میدهند. که چندین نشانه برای واک های متفاوت بکار میروند. برای نمونه، ک برای ک و گ، د برای د و ذ، ر برای ر و ز و ژ، ب برای ب، پ، ت، ث، ص برای ص و ض و ط برای ط و ظ به کار میروند.

ایرانیان در سده‌های نخستین پس از يورش خرابکارانه تازيان به دبيره های مانوی و پهلوی مینوشتند. در همین حال ایرانیان مسلمان نظیر یزید فارسی تلاش کردند شیوه نوشتن قرآن را که به خط نبطی بود و در آن ابهامات زیادی بود بهبود بخشند. در خط سریانی حروف بدون نقطه (تيل) نوشته میشدند و واک های صدا دار کوتاه و برخی صدا دار های بلند مانند «آ» نوشته نمیشد. از آن رو که قرآن به زبان عربی بود، عرب‌ها در خواندن آن مشکلی نداشتند، ولی ایرانیان نمیتوانستند آن را بخوانند؛ از این رو ایرانیان با نیم‌نگاهی به خط پهلوی و خط اوستایی، نقش مهمی را در تکامل خط نوشتنی قرآن و در واقع خط عربی بازی کردند. همانگونه که ديده میشود دبيره عربی نيست که به خط ايرانی نفوذ کرده بلکه ايرانی ها با ترفند های خود دبيره «عربی» را به شکلی درآورده اند که خط قرآن شده است.

ایرانیان پس از اسلام در تکامل این خط و در تبدیل آن به هنر خوشنویسی نقش عمده‌ای داشته‌اند. ایجاد (تيل) نقطه و اِعراب در خط عربی به فردی به نام ابوالاسود دؤلی و در سده یکم هجری نسبت داده میشود که بیشتر برای جلوگیری از اشتباه خواندن قرآن توسط غیرعرب زبانان از جمله ایرانیان انجام شد. تازیان از همین رو نقطه گذاری را از آن زمان تا کنون «اِعجام» مینامند زیرا این کار را به (عجم) برگرفته از واژه ای که برای نامیدن ایرانیان به کار میرفت پیوند میدادند. ایرانیان، بر اساس نیازهای زبانیِ خود، الفبای فارسی را پدیدآوردند. از سده سوم هجری به دلیل رواج نامه‌نگاری‌ها دیوانی، کم‌کم خط‌های مانوی و پهلوی، جای خود را به الفبای پارسی دادند.

لاتین‌نویسی پارسی

کشور ترکيه در زمان آتاتورک لاتين نويسی زبان خودرا آغاز کرد که به درستی میتوان گفت خيانتی بزرگ به فرهنگ حاکم بر اين منطقه از جهان بود. تمام آثار پيشينان در زير اين شيوه نگارش نابود شد. ترکی که مدعی است «مولوی» از ديار قونيه وترک است، ديگر شعرش برای يک ترکیه ای امروز مفهوم ندارد. تمام آن نوشته های سنگ نگاره های مسجد ها وبنا های تاريخی برای ترک های امروز مانند «نقش مار» بجای نوشتن واژه «مـــار» است. امروزه، پس از پيدايش تلکس و تلفن های دستی يا اينترنت لاتین‌نویسی یا فینگلیش بگونه گسترده‌ای در زبان‌های شرقی رایج شده‌است عرب‌زبان‌ها امروزه به مراتب بیشتر از پارسی زبانان از لاتین‌نویسی استفاده میکنند هندی‌ها و پاکستانی‌ها نیز بطور فزاینده‌ای از لاتین‌نویسی استفاده میکنند. کسانی در بين ايرانيان هستند که نابخردانه وبی دليل در پی تغيير واک يا «وات» های پارسی میباشند واين خيانت به فرهنگ غنی وپراز دستخط و هنر کاليگرافی ايرانی با خط است که غيرقابل بخشش میباشد. رضا شاه بزرگ در پاسخ آتاتورک در باره تغيير خط پاسخ داده بود؛ آنگاه من پاسخ سعدی و فردوسی ومولوی را چه بدهم.